ταῦτα δὴ λεγόντων τῶν ἀπὸ τῆς Στοᾶς ὁ
Ἀρκεσίλαος ἀντικαθίστατο, δεικνὺς ὅτι οὐδέν ἐστι
μεταξὺ ἐπιστήμης καὶ δόξης κριτήριον ἡ κατάληψις. αὕτη γὰρ ἥν φασι κατάληψιν
καὶ καταληπτικῆς φαντασίας συγκατάθεσιν, ἤτοι ἐν σοφῷ ἢ ἐν φαύλῳ γίνεται.
ἀλλ' ἐάν τε ἐν σοφῷ γένηται, ἐπιστήμη ἐστίν, ἐάν τε ἐν φαύλῳ, δόξα, καὶ
οὐδὲν ἄλλο παρὰ ταῦτα ἢ μόνον ὄνομα μετείληπται. εἴπερ τε ἡ κατάληψις
καταληπτικῆς φαντασίας συγκατάθεσίς ἐστιν, ἀνύπαρκτός ἐστι, πρῶτον μὲν ὅτι ἡ
συγκατάθεσις οὐ πρὸς φαντασίαν γίνεται ἀλλὰ πρὸς λόγον (τῶν γὰρ ἀξιωμάτων
εἰσὶν αἱ συγκαταθέσεις), δεύτερον ὅτι οὐδεμία τοιαύτη ἀληθὴς φαντασία
εὑρίσκεται οἵα οὐκ ἂν γένοιτο ψευδής, ὡς διὰ πολλῶν καὶ ποικίλων
παρίσταται. εἴπερ τε ἡ κατάληψις
καταληπτικῆς φαντασίας συγκατάθεσίς ἐστιν, ἀνύπαρκτός ἐστι, πρῶτον μὲν ὅτι ἡ
συγκατάθεσις οὐ πρὸς φαντασίαν γίνεται ἀλλὰ πρὸς λόγον (τῶν γὰρ ἀξιωμάτων
εἰσὶν αἱ συγκαταθέσεις), δεύτερον ὅτι οὐδεμία τοιαύτη ἀληθὴς φαντασία
εὑρίσκεται οἵα οὐκ ἂν γένοιτο ψευδής, ὡς διὰ πολλῶν καὶ ποικίλων
παρίσταται.
Arcésilas s’est opposé à ces positions tenues par les
Stoïciens en montrant que la compréhension n’est en rien un critère
intermédiaire entre la science et l’opinion. Car ce qu’ils disent être la
compréhension et l’assentiment à l’impression compréhensive advient soit
chez le sage soit chez le fou. Et si elle advient chez le sage, c’est une
science, si c’est chez le fou, c’est une opinion, pourtant rien en elle n’a
changé si ce n’est le nom. En outre, si
la compréhension est assentiment à l’impression compréhensive, la
compréhension n’existe pas d’abord parce que la compréhension ne se produit
pas pour une impression mais pour un discours – les assentiments portent en
effet sur des propositions – ensuite parce qu’aucune impression vraie n’est
telle qu’elle ne peut devenir fausse comme le montrent des exemples nombreux
et variés